‘Op zoek naar Amsterdam’ is een zoektocht naar de eigenheid van Amsterdam.

Die zoektocht wordt vormgegeven door middel van teksten en foto’s van Johan en Tycho Atsma. Johan, de vader die dankzij zijn leeftijd inmiddels wat meer vrije tijd tot zijn beschikking heeft, schrijft graag en soms is dat naar aanleiding van een foto die hij onderweg heeft gemaakt. Tycho, de zoon fotografeert. Zijn interesse in fotografie is er altijd al geweest. Hij is begonnen met wegwerpcamera’s van de Bruna, daarna ging hij verder met de camera van zijn tante en inmiddels schiet hij met zijn eigen toestel. Zijn interesses liggen voornamelijk bij straatfotografie, lijnenspel en schaduw.

even voorstellen…

even voorstellen…

In 1956 werd ik geboren in de Grote Kattenburgerstraat 56 op twee hoog. Of was het nummer 58? Mijn vader heette Jan en mijn moeder Annie. Hij kwam uit Amsterdam, zij uit Friesland, ze heette eigenlijk Antje.  Ik weet er niet veel meer van, van die eerste jaren op Kattenburg. Wel kan ik me nog een heel hoge blinde muur herinneren, dat was ons uitzicht. En een endje verderop zat er een raam in die muur waarachter iemand zat te werken. Het Marine terrein, zo heette het. Dat wist ik, daar kon je niet komen. Ik herinner me dat mijn ouders praatten over dronken buren die lallend over straat liepen op weg naar huis vanuit het café op de hoek. Ik weet dat ik bij mijn Oma was in de Kleine Kattenburgerstraat boven de melkboer en dat er een oploopje was in de zijstraat daar tegenover wegens een schreeuwende burenruzie. Ik weet dat mijn Opa een schipperspet droeg die op een haakje hing in de keuken schuin tegenover het zwartstalen fornuis met van die zwarte ringen, die heet werden. Dat de buurt gesloopt werd en er een fotootje bestaat met mijn kleine broer en zus spelend op de puinhopen met rubber laarsjes aan. Dat je vanaf ons achterbalkon het achterbalkon van Oma kon zien. Dat ik daar niet graag kwam… te verlegen om een woord uit te brengen. Dat mijn Oom Ieke als verstokte vrijgezel daar ook nog woonde toen, later verhuisde hij op latere leeftijd met zijn nieuwe vrouw naar Geuzenveld. Dat mijn ouders trouwden en een kamer huurden bij een hospita in de Kleine Kattenburgerstraat boven Oma, ik ben haar naam vergeten, was het Tante Marie? En dat mijn broer daar geboren werd, een ‘moetje’. Ik kwam pas acht jaar later, toen ze hun woning op de Grote Kattenburgerstraat betrokken. Nog wat jaren later kwamen Jan en Nynke en toen was het gezin compleet. Ik had een oom met de vreemde naam Rimmert. En een oom die Jenne heette. Dat mijn oudste broer ook Ieke heet en mijn zus Nynke, Fryslan boppe kennelijk in onze familie.

Dat mijn vader ooit bij Werkspoor had gewerkt op Oostenburg en later bij de GEB op de Hoogte Kadijk. Dat ik TV keek op woensdagmiddag bij buurman en buurvrouw Van Dungen, die konden toen al een tv betalen. Het waren onze naaste buren op de trap met zoons waar geen land mee te bezeilen was. Mijn ouders hadden er een duidelijk oordeel over maar het waren ook onze buren op de trap en de trap, die hou je gezellig. Ze hebben nog jaren contact gehouden, met de zoons is het behoorlijk verkeerd afgelopen, misdaad en drugs. Dat er een grote brand was op de Hoogte Kadijk tegenover het Marine gebouw en dat ik daar met mijn vader naar toe ging ondanks dat ik ziek was, er was een blusboot bij, een goeie fik is nooit weg! Vele jaren later brandden de leegstaande panden achter mij in de Czaar Peterstraat af, ’s avonds laat. Ik mocht enige tijd mijn huis niet meer in maar op straat was het met al die kijkers ouderwets gezellig.

De roemruchte jaren 60 waarin alles mogelijk leek kwamen eraan , er werd steeds meer gesloopt in de buurt en er verschenen ook overal bordjes met onbewoonbaar verklaarde woning hoewel ik me nu afvraag of ik dat toen al kon lezen, ik denk het wel, ik was zes of zeven. Amsterdam ging een tijd van vernieuwing in, In Kattenburg verscheen de sloophamer, er kwam een galerijflat op de kruising Zeeburgerdijk en Pontanusstraat, de eerste in Amsterdam. De Bijlmer werd gebouwd, een wijk van de toekomst, Geuzenveld, Osdorp, Nieuwendam Noord, Slotervaart. Wij gingen naar Nieuwendam, werden verhuisd door de groenteman uit de Czaar Peterstraat en we kregen een nieuw huis met een badkamer! En ook op Kattenburg verscheen later een complex van galerijflats, sommige Kattenburgers keerden terug… Wij niet.

 

Dat ik een aantal jaren later op het HAVO/VWO in het Vliegenbos in Amsterdam Noord aan de beurt was met voorlezen en ik opnieuw moest beginnen maar dan netjes, niet zo Amsterdams; als je slim blijkt te zijn hoor je kennelijk niet zo plat te praten. Dat de buren Dien en Henk ook gewoon Amsterdams klonken. Hij viste vaak, ook wel samen met mijn broer Ieke, op de camping vlakbij in Landsmeer. Zij was geblondeerd en had het niet makkelijk. Gelukkig kregen ze toch nog een dochter, ik herinner me dat ze met die dikke buik bij ons op 1 hoog op de bank zat koffie te drinken, de roulerende ochtendsessie ‘buuv’ op de koffie’ met mijn moeder. Hun dochter heette Linda, hoe kan het ook anders. Dat Amsterdam als dynamische stad niet stil stond en zoals altijd iedereen welkom heette… als je maar wat mee te brengen hebt. Vlak bij de NDSM werf in Amsterdam Noord verrees een tijdelijk dorp vol ‘gastarbeiders’… Amsterdam met een lange historie van diversiteit telt inmiddels soms meer, soms minder dan 180 nationaliteiten en toont zich daarmee een wereldstad.

Dat ik een aantal jaren later, toen ik met moeilijk opvoedbare kinderen werkte in de Amsterdamse Pijp, als vanzelf mijn eigen taal weer terugkreeg.  Dat ik nog veel later steeds meer mijn wortels voel in Amsterdam. Nadat ik me er jaren lang eigenlijk een beetje voor had geschaamd en het tegelijkertijd wel bewonderde, die Amsterdamse stijl. Nu mijn pensioen voor de deur staat, ga ik op zoek naar Amsterdam… en die goeie ouwe tijd, dat leven, het geblondeerde haar van de Buuv’ en de taal, de stijl, het ongewapend brutale van mijn vaders’ Amsterdam. Want dat specifieke culturele erfgoed is er nog… Maar waar?

 

Johan Atsma is geboren in 1956 op Kattenburg, een van de eilanden in het centrum van Amsterdam. Hij is altijd in Amsterdam blijven wonen. Schrijven doet hij al vanaf de middelbare school maar pas de laatste jaren is dat een serieuze bezigheid geworden.

Tycho Atsma, uit 1996 is geboren in de Baarsjes, Amsterdam West. Hij fotografeert al jaren en ontwikkelt zich steeds verder als straatfotograaf.