Betondorp

Gerard Kornelis van het Reve groeide er op en ook Johan Cruijff komt er vandaan. Ik heb werkelijk geen idee of ze elkaar ooit ontmoet hebben, het zal wel niet want Reve is van 1923 en Cruijff is geboren in 1947. Beiden brachten hun jeugd door in Betondorp, de buurt in tuindorp Watergraafsmeer in Amsterdam Oost die zijn bijnaam dankt aan de voor die tijd opvallende betonbouw. In de ‘20er jaren van de vorige eeuw, inmiddels dus al honderd jaar geleden, timmerde Amsterdam vrij letterlijk aan de weg met het bouwen van vele woningen in de sociale sector. Er heerste armoe en er was treurigmakende woningnood. De wethouders De Miranda en Wibaut en de ambtenaar Keppler maakten zich in die jaren onsterfelijk door  vanuit de gemeente initiatief te nemen tot het bouwen van een aantal tuindorpen in Amsterdam die je nog steeds kunt bezoeken: Tuindorp Nieuwendam, de Vogelbuurt en Vogeldorp, Disteldorp, Asterdorp (daarvan staat alleen nog het poortgebouw overeind) Tutti Frutti dorp, tuindorp Oostzaan, de Van Der Pekbuurt en dus ook tuindorp Watergraafsmeer. Al die dorpen hadden als doelstelling het oplossen van treurigmakende woontoestanden in Amsterdam. Het verheffen van de arbeidersklasse was de ideologie die er achter lag en dat werd soms ook tamelijk dwingend toegepast bij de bewoners van met name Asterdorp en Vogeldorp in Amsterdam Noord door het aanstellen van een woningopzichteres in de buurt ( Mevrouw van der Pek aka Louise Went was een van die dames) die de bewoners in de goede richting diende op te voeden. Dat model is later nog eens uitgeprobeerd eind vijftiger jaren in Geuzenveld in wat daar bekend werd als  “het rode dorp”. Ook daar werd dat opvoeden van de burgers geen succes.

Afijn… Betondorp was behalve sociale woningbouw ook een architectonisch experiment met het bouwmateriaal beton dat tot dan voor woningbouw nauwelijks werd gebruikt. Er werd hier in Betondorp gevoegd, gegoten, gerangschikt en betegeld. Tot dan was het gebruikelijk om met  bakstenen te stapelen en dat vind je hier natuurlijk ook nog in ruime mate, het doet een stuk klassieker en ouder aan maar het komt allemaal uit de zelfde tijd.

Je vindt Betondorp een beetje verstopt achter de Middenweg in Amsterdam Oost. Behalve dat beton kenmerkt de buurt zich in de vormgeving door de zichtbare idealen van het ‘Nieuwe Bouwen’. Alles ziet er strak uit met expliciete accenten als zwarte tegels en deuren die hier altijd een kleur hebben. Groen is er in overvloed, het is niet voor niets een ‘Tuindorp’. Volgens ongetwijfeld velen doet dat beton nogal ‘ongezellig’ aan. Maar ach, Johan Cruijff kwam uit het beton en Reve uit de gestapelde stenen. Cruijff maakte bij leven een veel gezelliger indruk, als je het mij vraagt.